Według definicji medycznej przepuklina to przemieszczenie narządów lub ich części (najczęściej jelit, sieci większej lub otrzewnej) poza ich prawidłowe położenie przez osłabione miejsce ściany jamy ciała, przy zachowaniu ciągłości otrzewnej. Przepuklina sama w sobie nie zawsze jest groźna, ale może prowadzić do powikłań, takich jak uwięźnięcie lub zadzierzgnięcie, które stanowią stany nagłe chirurgiczne.
Skąd bierze się przepuklina?
Mechanizm powstawania przepukliny, niezależnie od jej umiejscowienia, zawsze zaczyna się od zaistnienia osłabionego miejsca w ścianie brzucha. Może być ono nabyte lub wrodzone. Stopniowo, podczas wzrostów ciśnienia w jamie brzusznej (np. podczas podnoszenia ciężarów, kichania, przy zaparciach, w fizjologicznej ciąży), dochodzi do wypychania narządu (np. jelita) przez to właśnie osłabione miejsce, co skutkuje powstaniem worka przepuklinowego.
Jak dzielimy przepukliny?
W podziale ogólnym wyróżniamy:
- przepukliny zewnętrzne – wydostają się poza ścianę jamy brzusznej (np. pachwinowa, pępkowa),
- przepukliny wewnętrzne – przemieszczają się w obrębie jam ciała, nie wychodząc na zewnątrz (np. przez otwór sieciowy).
Bardziej szczegółowo możemy natomiast podzielić je na przepuklinę:
- pachwinową – jest to najczęstszy rodzaj tego schorzenia, występujący w nawet 80% przypadków i częściej u mężczyzn (ze względu na obecność powrózka nasiennego i słabsze struktury w tym miejscu). Umiejscowienie przepukliny to obszar, gdzie jama brzuszna łączy się z kanałem pachwinowym. W tym wypadku istnieje dodatkowy podział na przepuklinę skośną (która przechodzi przez kanał pachwinowy i może sięgać aż do moszny) oraz prostą (wydostaje się przez osłabioną ścianę tylnej części kanału pachwinowego). Objawami są tutaj: uwypuklenie w pachwinie oraz uczucie ciągnięcia lub bólu – zwłaszcza podczas kaszlu lub wysiłku);
- brzuszną – która obejmuje wszystkie przepukliny powstające w obrębie jamy brzusznej (pępkową, kresy białej, pooperacyjną). Uwypuklenie obejmuje miejsce osłabienia mięśni lub rozstępu powięzi. Sprzyjają jej otyłość, przewlekły kaszel, zaparcia, dźwiganie ciężarów, ciąża, urazy;
- pępkową – najczęściej dotyczy niemowląt, ale może też występować u dorosłych. Występuje w miejscu pępka po odpadnięciu pępowiny i często samoistnie cofa się do 2. lub 3. roku życia. U dorosłych wiąże się z otyłością, ciążą lub wzmożonym ciśnieniem w jamie brzusznej. Może powiększać się podczas wysiłku albo kaszlu;
- kresy białej – pojawia się na linii łączącej mięśnie proste brzucha i biegnie od mostka do spojenia łonowego. Najczęściej widać ją powyżej pępka; zazwyczaj ma niewielkie rozmiary i jest bezbolesna. Jest to częsty problem kobiet w ciąży i po porodzie;
- pooperacyjna – występuje w miejscu blizny pooperacyjnej, gdzie doszło do osłabienia lub rozejścia warstw ścian brzucha. Może pojawić się miesiące, a nawet lata po operacji. Zazwyczaj jej przyczyną są zakażenia rany, otyłość, nadmierne ciśnienie w jamie brzusznej, zbyt wczesne obciążenie po operacji.
Powikłania nieleczonej przepukliny
Choć na ogół występowaniu przepukliny towarzyszy ból, dyskomfort i uczucie ciągnięcia, to wielu pacjentów ignoruje ten problem. Tymczasem nieleczona przepuklina może prowadzić do różnych powikłań. Wśród nich najpoważniejsze to:
- uwięźnięcie, czyli stan, w którym zawartość przepukliny nie daje się odprowadzić do jamy brzusznej,
- zadzierzgnięcie, kiedy dochodzi do uciśnięcia naczyń krwionośnych i martwicy jelita (jest to stan nagły wymagający operacji).
Rola fizjoterapeuty lub osteopaty w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji przepukliny
Stan, w którym występuje przepuklina, nie musi oznaczać od razu konieczności operacji (poza stanami zadzierzgnięcia lub uwięźnięcia, które są wskazaniem do pilnej interwencji chirurgicznej). Warto zgłosić się do fizjoterapeuty lub osteopaty, który za pomocą terapii manualnej oraz niekiedy kinesiotapingu czy ćwiczeń może pomóc pacjentowi pracować nad elastycznością i równowagą mięśni brzucha, a także poprawą krążenia w obrębie tkanek miękkich.
Kiedy jednak zabieg chirurgiczny jest nieunikniony, tacy specjaliści pomogą w poprawie mobilności tkanek oraz powięzi wokół powłok brzusznych i miednicy, a także zalecą ćwiczenia obniżające napięcie mięśni brzucha w celu zmniejszenia ciśnienia w jego obrębie. Po operacji osteopata zadba o prawidłową ruchomość blizny, zredukuje napięcie mięśniowe i pomoże pacjentowi wrócić do prawidłowej postawy w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu przepukliny. Jeśli szukasz dobrego osteopaty na terenie Warszawy, zgłoś się do Centrum Rehabilitacji Osteomedis.
