Dolegliwości bólowe, z jakimi coraz młodsi pacjenci zgłaszają się do gabinetów fizjoterapeutycznych oraz osteopatycznych, często wynikają z siedzącego trybu życia, jaki prowadzi większość z nas. Zadbanie o swoje zdrowie w tym zakresie okazuje się jednak trudne – nawet jeśli zatroszczymy się o siebie w czasie wolnym, wiele osób musi spędzać długie godziny przy biurku w swojej pracy. Ergonomia pracy biurowej pozostaje zatem kluczową kwestią dla profilaktyki schorzeń układu ruchu (i nie tylko) – te zaś bywają poważne i długotrwałe.
Praca biurowa a problemy zdrowotne
Ergonomia opiera się na projektowaniu szeroko pojętych narzędzi pracy, a także środowiska, w którym jest ona wykonywana, w taki sposób, by były one dostosowane do anatomicznych i psychofizycznych cech człowieka. Oznacza to, że ergonomiczne miejsce pracy biurowej powinno nie tylko ułatwiać jej realizację, ale też brać pod uwagę kwestię zdrowia pracownika. To zaś bywa narażone na uszczerbek z bardzo zróżnicowanych przyczyn, wśród których można wymienić:
- fotel niezapewniający podparcia dla odcinka lędźwiowego kręgosłupa lub karku, niedostosowany do wzrostu użytkownika,
- nieodpowiednie ustawienie monitora, wymuszające pochylanie się albo skręcanie szyi,
- sprzęt komputerowy (lub inne przybory) ustawione zbyt daleko od ciała, co zmusza do nienaturalnego, długotrwałego wyciągania rąk,
- niewłaściwe oświetlenie stanowiska pracy, nie tylko powodujące nachylanie się w stronę ekranu, ale też negatywnie wpływające na wzrok.
Znaczna część nieprawidłowości w kontekście ergonomii pracy wynika więc z nieodpowiednio przygotowanej przestrzeni do wykonywania obowiązków. Wiele zależy jednak także od nas samych i naszych nawyków. Problemy zdrowotne może bowiem powodować też np. zakładanie nogi na nogę obciążające miednicę, unikanie przerw narażające mięśnie i stawy na przeciążenia lub siedzenie na skraju krzesła, co pozbawia kręgosłup podparcia.
Zasady ergonomii i konsekwencje ich nieprzestrzegania
Nieprzestrzeganie zasad ergonomii pracy biurowej może prowadzić do bardzo poważnych problemów zdrowotnych, a pierwszym alarmującym sygnałem zwykle jest ból lub dyskomfort wynikający z nadmiernego napięcia mięśniowego. Wśród schorzeń, które bywają następstwem braku ergonomicznego środowiska pracy, można wymienić:
- dyskopatie,
- zespół cieśni nadgarstka,
- stany zapalne ścięgien dłoni i przedramion,
- drętwienie kończyn, zwłaszcza górnych,
- zaburzenia krążenia nóg,
- napięciowe bóle głowy,
- problemy ze wzrokiem.
Zapobieganie wszystkim tym dolegliwościom ma ogromne znaczenie dla zdrowia – także w perspektywie długofalowej. Zasady ergonomii pracy biurowej obejmują zaś działania dotyczące zarówno organizacji przestrzeni, jak i aktywności pracownika.
- Najważniejszym krokiem jest stworzenie ergonomicznego stanowiska pracy, a więc wyposażenie go w fotel o wysokości dostosowanej do użytkownika, dzięki czemu jego kolana będą zgięte pod kątem ok. 90 stopni, a stopy spoczywały płasko na podłodze. Oparcie musi wspierać naturalne krzywizny kręgosłupa, a podłokietniki podpierać ręce na wysokości łokci. Siedzisko powinno zaś zapewniać ok. 3-centymetrową przerwę między krawędzią a kolanami.
- Kluczowe znaczenie ma też wysokość biurka, którego blat powinien sięgać łokci spoczywających na podłokietnikach. Na nim zaś należy ustawić monitor w taki sposób, aby jego górna krawędź znajdowała się mniej więcej na wysokości wzroku. Rekomendowana odległość ekranu od oczu to 50-70 cm, a kąt nachylenia: 10-20 stopni; klawiatura i myszka muszą znaleźć się możliwie blisko ciała, na poziomie łokci.
- W gestii pracownika leży utrzymanie prawidłowej postawy ciała z prostymi plecami wspartymi na oparciu krzesła, ściągniętymi łopatkami, bez pochylania głowy do przodu. Nie wolno też zapominać o regularnych przerwach: co pół godziny warto postawić na krótkie rozciąganie, a co 1-2 godziny odejść od biurka na chwilę. Trzeba również co godzinę patrzeć na oddalony punkt (np. za oknem) przez ok. 5 minut, aby dać odpocząć oczom.
- W ochronie wzroku pomoże też właściwe oświetlenie – naturalne światło zza okna powinno padać z boku biurka, jasność monitora musi odpowiadać warunkom w pomieszczeniu, a lampy nie mogą powodować odblasków na ekranie.
Wszystko to pomoże w dbaniu o zdrowie i samopoczucie w czasie pracy biurowej oraz zapobieganie rozmaitym schorzeniom. Jeśli zaś problemy zdrowotne wystąpią, należy niezwłocznie wdrożyć nieprzestrzegane dotąd zasady ergonomii, a także odwiedzić specjalistę, na przykład fizjoterapeutę lub osteopatę.
